Zorbalık nedir?

Zorbalık kelime anlamıyla çok geniş bir kavramdır. Ancak kısaca, karşıdaki kişiyi istenmeyen agresif davranışlara maruz bırakma (özellikle okul çağındaki çocuklarda) olarak tarif edilebilir. Zorbalık söz konusu olduğunda gerçekten ya da gerçekmiş gibi algılanan ‘’güç’’ dengesizliği gündeme gelir.

Agresif davranışlar sözel ve ya fiziksel olabilir; hemen fark edilebilir ya da gizli bir biçimde hissedilebilir. Ancak zorbalık tekrar eden agresif davranışları tanımlar, ya da bu davranışların zaman içinde defalarca ve ya sürekli olarak ortaya çıkma durumu söz konusudur. Zorbalığı sergileyen ve zorbalığa maruz kalan çocukların hepsi ciddi problemlerle karşılaşma olasılığı taşırlar ve bunlar uzun vadeli sorunlara da yol açabilirler.

Zorbalığın tanımlanabilmesi için bazı kriterler karşılanmalıdır ve davranışların agresiflik özelliği taşıması özellikle önemlidir:

  • Güç dengesizliği: zorbalığı ortaya koyan çocuk, diğerine göre daha güçlü bir konumda olduğunu hisseder ve bu konumdan da yararlanır. Bu davranışlar arasında fiziksel güç uygulama, karşı tarafı utandırmak için aşağılama amaçlı bilgilere ulaşma çabası, diğerlerini manipüle etme ve ya zarar verme de bulunur. Bu davranışlar çocuğun popülerliğiyle de doğru orantılı bir biçimde artış gösterebilmektedir.
  • Davranışların sıklığı: zorbalığın içerdiği davranışlar, zorbalığı uygulayan çocuk tarafından birden fazla defa sergilenir ya da birden fazla defa sergilenme ihtimali oldukça yüksektir.

Zorbalık sadece fiziksel şiddet olarak değerlendirilemez. Zorba davranışlar arasında tehdit etme, zorbalığa uğrayan çocuk hakkında doğru olmayan ve aşağılayıcı bilgiler yayma, sözel ve fiziksel saldırı ve zorbalığa uğrayan kişiyi zorla bir grubun ya da topluluğun dışına itme de bulunur.

Zorbalık çeşitleri

Üç tip zorbalık çeşidi vardır:

  • Sözel zorbalık: zorbalığa uğrayan çocuğa karşı sözel ya da yazılı olarak ciddi bir sözel saldırıya işaret eder. Bunlar arasında:
  • İsim takma
  • Takılma, sataşma
  • Uygunsuz cinsel yorumlarda bulunma
  • Alay etme
  • Zarar vermeye yönelik açıkça tehdit etme bulunur.
  • Sosyal zorbalık: soyal zorbalık ayrıca ilişki bazlı zorbalık olarak da adlandırılabilmektedir. Sosyal zorbalık kişinin ilişkilerine ve saygınlığına zarar vermeyi amaçlar. Bu zorbalık türü şunları içerir:
  • Kişiyi dışlama (bir amaca yönelik olarak)
  • Diğerlerini hedefte olan çocukla arkadaşlık kurulmaması konusunda manipüle etme
  • Hedefteki çocuk hakkında hoş karşılanmayacak hikayeler ya da dedikodular yayma
  • Hedefteki çocuğu diğerlerinin önünde utandırma ve aşağılama
  • Fiziksel zorbalık: Fiziksel zorbalık hedefteki çocuğa direkt fiziksel saldırıda bulunma ve ya ona ait olan şeylere zarar vermeyi içerir. Bu zorbalık türü de şunları içerir:
  • Vurma, tekme atma
  • İtme
  • Omuz atma
  • Sıkıştırma, köşeye kıstırma
  • Tükürme
  • Hedefteki çocuğa ait olan şeylere ‘’el koyma’’ ve onları kırma ya da dağıtma
  • Kırıcı ve aşağılayıcı el-kol hareketleri yapma

Yazının başında üç tip zorbalık çeşidi olduğunu belirtmemize rağmen, ‘’siber zorbalık’’ da zorbalık tipleri arasında literatürdeki yerini almış ve otoriteler tarafından kabul görmüştür.

Zorbalık ne zaman ve nerede yapılır?

Bu yazımızda özellikle okul çağındaki çocukları ele aldığımızdan dolayı, zorbalığı çocuklara göre değerlendirmeye devam ediyoruz. Zorbalık okul saatleri içerisinde ya da dışında yapılıyor olabilir. En çok rapor edilen zorbalık yerleri arasında:

  • Okul binası (Kantin, sınıflar, tuvaletler, koridorlar, vb.)
  • Ortak oyun alanları
  • Okula ulaşmada kullanılan servisler,
  • Okul gezileri esnasında yine servis araçları,
  • Hedefteki çocuğun yaşadığı mahalle,
  • Ve sanal ortam bulunmaktadır.

Görsel Unicef’in zorbalık portfolyasından alınmıştır.