Öz Değer ve Öz Güveni Yüksek Standartlar Üzerinden Değerlendirmek

Başarılı Olmak!

Herkes bir şeylerde başarılı olmayı arzu eder. Başarılı olduğumuzda motivasyonumuz da yükselir ve daha başarılı olmak için çabalayacak enerjimiz de olur. Ayrıca, öz güvenimiz ve kendimize verdiğimiz değer de pekişecektir başarılı olduğumuzda. Peki ya öz güvenimiz ve öz değerimizi ne kadar başarılı olduğumuza göre değerlendiriyorsak? İşte tam da bu noktada psikolojik sorunlar başlığı altında ele aldığımız mükemmeliyetçilik aklımıza geliyor.

Mükemmeliyetçilik daha önce de bahsettiğimiz gibi zamanımızı detaylarda harcamamıza neden olan, kendimizi yeterli hissetmemizi engelleyen ve sürekli olarak daha da zorlayıp tükenmemize yol açan ciddi bir sorundur aslında. Mükemmeliyetçi insanların öz değer ve öz güveni genellikle ne kadar başarılı oldukları ile doğru orantılıdır. Yani başarılı oldukları kadar mutlu, kendine güvenli ve yeterli hissedeceklerdir. Başarısızlık ise kabul edilmeyecek ve kişinin kendine psikolojik olarak saldırmasına neden olacaktır.

Mükemmeliyetçi olmak

Mükemmeliyetçi olma durumu sıradan başarı isteğinin çok ötesindedir. Başarı arzusu o kadar büyüktür ki kişi zamanla detaylarda kaybolur, tükenir ve içinden çıkamadığı bir kısır döngü içerisine girer. Böylelikle arzu edilen başarı çoğu zaman elde edilemez ve kişinin öz güveni de giderek azalmaya başlar…

Bahsettiğimiz bu durum her ne kadar basit bir problemmiş gibi görünse de bunu deneyimleyen kişi için ”tek başına” içinden çıkılması oldukça zordur ve başarı gitgide bir bağımlılık halini alır. Kişinin duyduğu öz güveni ve öz değeri belirleyen kişinin yakaladığı başarı olduğu için de beklentiler ve koyulan standartlar sürekli yükselir. Bu tarz bir durumdayken ulaşılabilir beklentiler belirleyemezsiniz ve standartlarınız da beklentileriniz gibi sürekli yükselir.

Standartlarınızı yakalamakta ve beklentilerinizi karşılamakta yetersiz kaldığınızda, kendiniz hakkındaki düşünceleriniz genel olarak olumsuzluk gösterme eğiliminde olacaktır. Bu da kendinizi değerlendirirken objektifliğinizi kaybedeceğiniz ve kendinizi ‘’başarısız’’ olduğunuz için nedensizce yereceğiniz anlamına gelecektir. Düşüncelerinizin olumsuzluk göstermesiyle beraber kronik stres yaşama ihtimaliniz artacak ve hem beyniniz hem de bedeniniz bu durumdan olumsuz bir biçimde etkilenmeye başlayacaktır. Çok geçmeden de daha yorgun, daha mutsuz ve daha değersiz hissetmeye başlayacak ve daha sık baş ağrıları, konsantrasyon sorunları, az ya da aşırı yeme gibi bir çok sorun yaşamaya başlayacaksınız.

Yüksek standartları başkalarına dayatmak

Bazı kaynaklara göre mükemmeliyetçilik sadece kişinin kendisi için koymuş olduğu standartlarla bağlantılı değildir; bu kişilerin başkalarına dayatmış olduğu standartlar da oldukça yüksektir. Ve diğer kişilerin onlara yüksek standartlar ile geleceklerine inanmaları da mükemmeliyetçiliği ortaya çıkarmaktadır.

Öz eleştirinin dozunu kaçırmak!

Zorlayıcı olan standartlar genel olarak olumlu olarak algılanır. Ki standartların yüksek olması belli bir ölçüde normal olarak kabul edilebilir. Ancak, bu standartların ulaşılamayacak kadar yüksek ve zorlayıcı olduğu durumlarda olumlu sonuçlar almayı beklemek çok gerçekçi değildir.

Bir görüşe göre de mükemmeliyetçilik yüksek beklentilere, standartlara ve hatalara öz eleştiri ile cevap vermektir. Kişinin başarısızlıkla karşılaşması durumunda öz eleştirinin dozunun artması mükemmeliyetçiliğin zararlı yönlerinden bir tanesidir. Yükselen standartlar ve beklentiler karşısında kişisinin kendisine karşı olan tutumunun olumsuz bir hale gelmesi bir kısır döngüye sebep olacaktır. Beklentiler karşılanamaz, koyulan standartlara ulaşılamaz ve öz eleştirinin dozu artar… Bu durum giderek kötüleşir ve kişi bu kısır döngüden çıkamadığı için olumsuz düşünceler içerisinde sürüklenmeye başlar.

Psikolojik Danışman Göksel AKKAYA